Zink

Over de toepassing van zink bij kanker(behandelingen) zijn er vooral studies te vinden rond de rol van zink bij nevenwerkingen van kankerbehandelingen.

Behandeling van kanker

Tot op heden zijn er geen goed opgezette studies bij mensen met kanker die de toepassing van zink bij de behandeling van kanker nagaan.

Behandeling van nevenwerkingen van kankerbehandelingen

Zink zou kunnen helpen om sommige symptomen die verband houden met de nevenwerkingen van bestralingen of chemotherapie te beheersen. Het wetenschappelijk bewijs is echter zeer beperkt en de kwaliteit van de studies is vaak laag.

• • Een aantal studies onderzochten de invloed van zinksupplementen bij mondslijmvliesonsteking als gevolg van bestraling of chemotherapie.
    • • De meeste studies vonden dat zink een invloed had op:
        • minder vaak voorkomen van mondslijmvliesontsteking;
        • minder pijn door mondslijmvliesonsteking (9-15).
        • Deze mogelijke positieve effecten moeten verder bevestigd worden met grote, goed opgezette studies voor we hier conclusies kunnen trekken.
  • Enkele kleine studies suggereren dat zinksupplementen kunnen helpen bij het verminderen van infectie of vermoeidheid bij sommige personen die chemotherapie krijgen (12, 16, 17). Een beschermend effect is niet uit te sluiten, maar er is meer onderzoek nodig met grote, goed opgezette studies.
  • Wetenschappelijk onderzoek naar de vraag of voedingssupplementen met zink kunnen helpen om je smaakgewaarwording te behouden tijdens chemotherapie is onduidelijk (12, 18-21).
    • • Eén meta-analyse suggereert dat inname van zinksupplementen het voorkomen van door straling veroorzaakte smaakverstoring kan verminderen bij mensen met hoofd- en nekkankers (21).
      • Een beschermend effect is niet uit te sluiten, maar ook hier is er eerst meer onderzoek nodig voor we dit kunnen bevestigen.

Kanker voorkomen

Tot op heden zijn er geen goed opgezette studies bij personen met kanker die de toepassing van zink bij het voorkomen van kanker nagaan. Bovendien zijn de resultaten van de bestaande studies tegenstrijdig.

• • Volgens sommige studies zou zink het risico op bepaalde kankers (zoals longkanker) kunnen verlagen (22).
  • Andere studies suggereren dan weer dat te veel zink het risico op bepaalde kankers (zoals prostaatkanker) zou kunnen verhogen (23).
  • Verder onderzoek moet aantonen wat de klinische waarde daarvan is.

Nevenwerkingen

Hoge dosissen zink kunnen giftig (toxisch) zijn en leiden tot:

• • misselijkheid
  • diarree
  • hoofdpijn
  • kopertekort
  • daling van de immuunfunctie (1, 24)

De maximaal toelaatbare inname voor zink is 25 mg/dag.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) zink per dag is 8 mg voor vrouwen en 11 mg voor mannen. Die hoeveelheid haal je uit een gezond voedingspatroon.

Interacties met kankerbehandelingen

Omwille van de antioxidatieve werking zou zink het effect van behandelingen met een oxiderende werking kunnen verminderen. Voorbeelden van zulke behandelingen zijn radiotherapie, cyclofosfamiden, dacarbazine, platinumanalogen, anthracyclines en antitumorale antibiotica bleomycine en mitomycine. Vanuit de theorie is het echter nog een stap naar de echte wereld. Er is op dit moment geen bewijs dat dit klinisch relevant is.

Andere interacties

• • Raadpleeg je arts als je zinksupplementen gebruikt in combinatie met antibiotica. Zink zou tot een minder goede opname, en dus minder goede werking, van sommige antibiotica kunnen leiden (25, 26).
  • Je moet ook voorzichtig zijn als je ijzer- en zinkvoedingssupplementen samenneemt, omdat dat mogelijk de opname in het lichaam doet dalen (27, 28).

Geraadpleegde databanken:

1. Complementary and Alternative Medicine for Cancer (CAM Cancer), Noorwegen. www.cam-cancer.org. CAM Cancer is niet verantwoordelijk voor de vertaling van hun informatie.
2. Memorial Sloan-Kettering Cancer Center (MSKCC), Verenigde Staten. www.mskcc.org/cancer-care/diagnosis-treatment/symptom-management/integrative-medicine/herbs/search 

1. Hoge Gezondheidsraad B. Voedingsaanbevelingen voor België. 9285 Hn, editor. Brussel2016.
2. Corbo MD, Lam J. Zinc deficiency and its management in the pediatric population: a literature review and proposed etiologic classification. J Am Acad Dermatol. 2013;69(4):616-24.e1.
3. Foster M, Chu A, Petocz P, Samman S. Effect of vegetarian diets on zinc status: a systematic review and meta-analysis of studies in humans. J Sci Food Agric. 2013;93(10):2362-71.
4. Singh M, Das RR. Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013(6):Cd001364.
5. Prasad AS. Discovery of human zinc deficiency: its impact on human health and disease. Adv Nutr. 2013;4(2):176-90.
6. Nazari M, Ashtary-Larky D, Nikbaf-Shandiz M, Goudarzi K, Bagheri R, Dolatshahi S, et al. Zinc supplementation and cardiovascular disease risk factors: A GRADE-assessed systematic review and dose-response meta-analysis. J Trace Elem Med Biol. 2023;79:127244.
7. Nazari M, Nikbaf-Shandiz M, Pashayee-Khamene F, Bagheri R, Goudarzi K, Hosseinnia NV, et al. Zinc Supplementation in Individuals with Prediabetes and type 2 Diabetes: a GRADE-Assessed Systematic Review and Dose-Response Meta-analysis. Biol Trace Elem Res. 2023.
8. Schisterman EF, Sjaarda LA, Clemons T, Carrell DT, Perkins NJ, Johnstone E, et al. Effect of Folic Acid and Zinc Supplementation in Men on Semen Quality and Live Birth Among Couples Undergoing Infertility Treatment: A Randomized Clinical Trial. Jama. 2020;323(1):35-48.
9. Yarom N, Ariyawardana A, Hovan A, Barasch A, Jarvis V, Jensen SB, et al. Systematic review of natural agents for the management of oral mucositis in cancer patients. Support Care Cancer. 2013;21(11):3209-21.
10. Rambod M, Pasyar N, Ramzi M. The effect of zinc sulfate on prevention, incidence, and severity of mucositis in leukemia patients undergoing chemotherapy. Eur J Oncol Nurs. 2018;33:14-21.
11. Chaitanya NC, Shugufta K, Suvarna C, Bhopal T, Mekala S, Ponnuru H, et al. A Meta-Analysis on the Efficacy of Zinc in Oral Mucositis during Cancer Chemo and/or Radiotherapy-An Evidence-Based Approach. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2019;65(2):184-91.
12. Hoppe C, Kutschan S, Dörfler J, Büntzel J, Büntzel J, Huebner J. Zinc as a complementary treatment for cancer patients: a systematic review. Clin Exp Med. 2021;21(2):297-313.
13. Raza A, Karimyan N, Watters A, Emperumal CP, Al-Eryani K, Enciso R. Efficacy of oral and topical antioxidants in the prevention and management of oral mucositis in head and neck cancer patients: a systematic review and meta-analyses. Support Care Cancer. 2022;30(11):8689-703.
14. Sahebnasagh M, Aksi V, Eslami F, Lashkardoost H, Kasaian J, Golmohammadzadeh S, et al. Prevention of radiotherapy-related oral mucositis with zinc and polyherbal mouthwash: a double-blind, randomized clinical trial. Eur J Med Res. 2023;28(1):109.
15. Shah D, Gupta A, Meena JP, Kumar Gupta A, Velpandian T, Pandey RM, et al. Efficacy and safety of zinc in the prevention of oral mucositis in children with cancer receiving intensified chemotherapy: A randomized double-blind placebo-controlled trial. Pediatr Blood Cancer. 2023;70(7):e30309.
16. Consolo LZ, Melnikov P, Cônsolo FZ, Nascimento VA, Pontes JC. Zinc supplementation in children and adolescents with acute leukemia. Eur J Clin Nutr. 2013;67(10):1056-9.
17. Ribeiro SMF, Braga CBM, Peria FM, Martinez EZ, Rocha J, Cunha SFC. Effects of zinc supplementation on fatigue and quality of life in patients with colorectal cancer. Einstein (Sao Paulo). 2017;15(1):24-8.
18. Ripamonti C, Zecca E, Brunelli C, Fulfaro F, Villa S, Balzarini A, et al. A randomized, controlled clinical trial to evaluate the effects of zinc sulfate on cancer patients with taste alterations caused by head and neck irradiation. Cancer. 1998;82(10):1938-45.
19. Halyard MY, Jatoi A, Sloan JA, Bearden JD, 3rd, Vora SA, Atherton PJ, et al. Does zinc sulfate prevent therapy-induced taste alterations in head and neck cancer patients? Results of phase III double-blind, placebo-controlled trial from the North Central Cancer Treatment Group (N01C4). Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2007;67(5):1318-22.
20. Najafizade N, Hemati S, Gookizade A, Berjis N, Hashemi M, Vejdani S, et al. Preventive effects of zinc sulfate on taste alterations in patients under irradiation for head and neck cancers: A randomized placebo-controlled trial. J Res Med Sci. 2013;18(2):123-6.
21. Chi WJ, Myers JN, Frank SJ, Aponte-Wesson RA, Otun AO, Nogueras-González GM, et al. The effects of zinc on radiation-induced dysgeusia: a systematic review and meta-analysis. Support Care Cancer. 2020;28(12):1-12.
22. Zhang L, Shao J, Tan SW, Ye HP, Shan XY. Association between serum copper/zinc ratio and lung cancer: A systematic review with meta-analysis. J Trace Elem Med Biol. 2022;74:127061.
23. Leitzmann MF, Stampfer MJ, Wu K, Colditz GA, Willett WC, Giovannucci EL. Zinc supplement use and risk of prostate cancer. J Natl Cancer Inst. 2003;95(13):1004-7.
24. Salzman MB, Smith EM, Koo C. Excessive oral zinc supplementation. J Pediatr Hematol Oncol. 2002;24(7):582-4.
25. Walker RC, Wright AJ. The fluoroquinolones. Mayo Clin Proc. 1991;66(12):1249-59.
26. Aznar-Lou I, Carbonell-Duacastella C, Rodriguez A, Mera I, Rubio-Valera M. Prevalence of Medication-Dietary Supplement Combined Use and Associated Factors. Nutrients. 2019;11(10).
27. Lind T, Lönnerdal B, Stenlund H, Gamayanti IL, Ismail D, Seswandhana R, et al. A community-based randomized controlled trial of iron and zinc supplementation in Indonesian infants: effects on growth and development. Am J Clin Nutr. 2004;80(3):729-36.
28. O’Brien KO, Zavaleta N, Caulfield LE, Wen J, Abrams SA. Prenatal iron supplements impair zinc absorption in pregnant Peruvian women. J Nutr. 2000;130(9):2251-5.