Kurkuma

Over de toepassing van kurkuma bij kanker(behandelingen) verschenen vele studies. Een twintigtal maken de vergelijking tussen kurkuma en placebo’s (nepmedicatie), meestal voor ondersteunende zorg en het voorkomen van kanker. De meeste onderzoeken zijn klein van omvang en er zijn grote verschillen tussen studies. Er zijn verschillen in:

• • dosering
  • manier van toediening van kurkuma
  • de opvolgtijd van de studie en de gemeten uitkomsten

Bovendien zijn de resultaten vaak niet eenduidig.

Behandeling van kanker

Er zijn aanwijzingen dat kurkuma de ontwikkeling van sommige kankers zou kunnen vertragen door de effecten van bestralingen en chemotherapie te versterken (17-21). Er zijn echter weinig studies die het effect van kurkuma bij de behandeling van kankers nagingen, zoals het effect op overleving, tumorgrootte of biomerkers. Er is op dit moment onvoldoende bewijs om aan te geven dat kurkuma kanker zou genezen (22-26). Deze studies werden uitgevoerd bij patiënten met prostaatkanker (22), colorectale kanker (23, 24, 26) of chronische leukemie (25). Ze waren vaak klein van omvang en hadden een korte opvolgtijd. Dat beperkt de wetenschappelijke waarde.

Behandeling van nevenwerkingen van kankerbehandelingen

Kurkuma zou volgens enkele beperkte studies een verzachtend effect kunnen hebben op nevenwerkingen van kankerbehandelingen als gevolg van bestralingen of chemotherapie.

• • Verschillende studies onderzochten het effect van kurkuma bij ontsteking van het mondslijmvlies als gevolg van bestraling of chemotherapie bij hoofd- en nekkankers. De studies waren klein van omvang, maar toonden aan dat kurkuma onder de vorm van gel of mondspoeling een pijnlijke ontsteking van het mondslijmvlies zou kunnen voorkomen, verzachten of genezen (9, 27-31). Dat moet nog verder bevestigd worden door grote, goed opgezette studies.
  • Verschillende studies onderzochten of het gebruik van kurkuma tijdens radiotherapie de bestraalde huid kan beschermen tegen pijnlijke huiduitslag. De resultaten van die studies zijn tegenstrijdig (10, 11, 32, 33). Een beschermend effect is niet uit te sluiten, maar er is meer onderzoek nodig.
  • Er is ook meermaals onderzocht of kurkuma plassymptomen door bestraling van prostaatkanker kan temperen. Ook bij die studies is er geen eenduidig resultaat (34, 35). Er is een mogelijk effect, maar meer onderzoek is nodig.
  • Er zijn ook enkele studies over het gebruik van kurkuma tijdens een kankerbehandeling om de algemene levenskwaliteit te verbeteren. Die studies zijn van te lage methodologische kwaliteit om conclusies te trekken (17, 27).

Voorkomen van kanker

Enkele studies vinden een mogelijke beschermende werking van kurkuma bij kanker. De meeste van die studies zijn echter van lage kwaliteit en hadden een beperkt aantal deelnemers (36).

• • Zo zou kurkuma een gunstige invloed uitoefenen op de evolutie van voorlopers van mondkanker: orale submuceuze fibrose en leukoplakie (36, 37). Het is echter niet bekend of dat zich vertaalt in een lager risico op mondkanker.
  • Eén studie suggereert dat kurkuma ‘de potentie heeft’ om het risico op multiple myeloom (ook bekend als de ziekte van Kahler) te verkleinen (38). Maar die kleine studie onderzocht enkel bepaalde laboresultaten. Verder onderzoek moet aantonen of die belofte enige klinische relevantie heeft.

Nevenwerkingen

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) erkent kurkuma algemeen als veilig, zelfs in doses tot 12 g per dag gedurende meerdere maanden (8).
Dat neemt niet weg dat er nevenwerkingen kunnen optreden, zoals:

• • maagproblemen zoals diarree of misselijkheid (39)
  • huiduitslag (40)
  • leverontsteking (41-43)
  • anemie (44)
  • leverschade (45-47)

Volg daarom steeds goed de aanwijzingen op de verpakking.

Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Het is onvoldoende bekend of kurkumasupplementen dan veilig zijn (8, 48).

Interacties met kankerbehandelingen

In de wetenschappelijke literatuur zijn er veel mogelijke interacties beschreven tussen geneesmiddelen en kurkuma (4, 49, 50).

• • Vaak toonden onderzoekers in het labo een mindere werkzaamheid van antikankermedicijnen aan. Soms was er juist een sterkere werkzaamheid.
  • Vanuit het labo is het echter nog een stap naar de echte wereld. Daardoor is er onvoldoende bewijs dat dit klinisch relevant is.
  • Het is dus aangewezen om voorzichtig te zijn bij de combinatie van kurkuma met andere geneesmiddelen.
    • • Dat geldt bijvoorbeeld voor de combinatie met tamoxifen, omdat die combinatie in het labo de werking doet dalen.
        • Tamoxifen is een hormoonbehandeling die gebruikt wordt als nabehandeling bij borstkanker (51, 52).
      • Kurkuma kan theoretisch ook problemen geven met de volgende chemotherapeutica, omdat die de werking ervan zou kunnen verminderen:
        • cyclofosfamide (53)
        • epipodophyllotoxines (17)
        • camptothecines (53)

Andere interacties

Kurkuma heeft theoretisch (labo- en dierproeven) een licht antistollingseffect op het bloed. Daardoor kan het mogelijk de werking van antistollingsmedicatie (‘bloedverdunners’) versterken (1, 56) (55). Of het ook zo werkt in de praktijk, is niet bewezen. Daarom is het aangewezen om voorzichtig te zijn en een arts te raadplegen.

Geraadpleegde databanken:

1. Complementary and Alternative Medicine for Cancer (CAM Cancer), Noorwegen. www.cam-cancer.org. CAM Cancer is niet verantwoordelijk voor de vertaling van hun informatie.
2. Memorial Sloan-Kettering Cancer Center (MSKCC), Verenigde Staten. www.mskcc.org/cancer-care/diagnosis-treatment/symptom-management/integrative-medicine/herbs/search 

1. Goel A, Kunnumakkara AB, Aggarwal BB. Curcumin as « Curecumin »: from kitchen to clinic. Biochem Pharmacol. 2008;75(4):787-809.
2. Jurenka JS. Anti-inflammatory properties of curcumin, a major constituent of Curcuma longa: a review of preclinical and clinical research. Altern Med Rev. 2009;14(2):141-53.
3. Govindarajan VS. Turmeric–chemistry, technology, and quality. Crit Rev Food Sci Nutr. 1980;12(3):199-301.
4. Adiwidjaja J, McLachlan AJ, Boddy AV. Curcumin as a clinically-promising anti-cancer agent: pharmacokinetics and drug interactions. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2017;13(9):953-72.
5. Jamwal R. Bioavailable curcumin formulations: A review of pharmacokinetic studies in healthy volunteers. J Integr Med. 2018;16(6):367-74.
6. Singh S. From exotic spice to modern drug? Cell. 2007;130(5):765-8.
7. Kuttan R, Bhanumathy P, Nirmala K, George MC. Potential anticancer activity of turmeric (Curcuma longa). Cancer Lett. 1985;29(2):197-202.
8. Hewlings SJ, Kalman DS. Curcumin: A Review of Its Effects on Human Health. Foods. 2017;6(10).
9. Normando AGC, de Menêses AG, de Toledo IP, Borges G, de Lima CL, Dos Reis PED, et al. Effects of turmeric and curcumin on oral mucositis: A systematic review. Phytother Res. 2019;33(5):1318-29.
10. Palatty PL, Azmidah A, Rao S, Jayachander D, Thilakchand KR, Rai MP, et al. Topical application of a sandal wood oil and turmeric based cream prevents radiodermatitis in head and neck cancer patients undergoing external beam radiotherapy: a pilot study. Br J Radiol. 2014;87(1038):20130490.
11. Rao S, Hegde SK, Baliga-Rao MP, Lobo J, Palatty PL, George T, et al. Sandalwood Oil and Turmeric-Based Cream Prevents Ionizing Radiation-Induced Dermatitis in Breast Cancer Patients: Clinical Study. Medicines (Basel). 2017;4(3).
12. Gattoc L, Frew PM, Thomas SN, Easley KA, Ward L, Chow HS, et al. Phase I dose-escalation trial of intravaginal curcumin in women for cervical dysplasia. Open Access J Clin Trials. 2017;9:1-10.
13. Greil R, Greil-Ressler S, Weiss L, Schönlieb C, Magnes T, Radl B, et al. A phase 1 dose-escalation study on the safety, tolerability and activity of liposomal curcumin (Lipocurc(™)) in patients with locally advanced or metastatic cancer. Cancer Chemother Pharmacol. 2018;82(4):695-706.
14. de Oliveira TV, Stein R, de Andrade DF, Beck RCR. Preclinical studies of the antitumor effect of curcumin-loaded polymeric nanocapsules: A systematic review and meta-analysis. Phytother Res. 2022;36(8):3202-14.
15. Devassy JG, Nwachukwu ID, Jones PJ. Curcumin and cancer: barriers to obtaining a health claim. Nutr Rev. 2015;73(3):155-65.
16. Goel A, Aggarwal BB. Curcumin, the golden spice from Indian saffron, is a chemosensitizer and radiosensitizer for tumors and chemoprotector and radioprotector for normal organs. Nutr Cancer. 2010;62(7):919-30.
17. Panahi Y, Saadat A, Beiraghdar F, Sahebkar A. Adjuvant therapy with bioavailability-boosted curcuminoids suppresses systemic inflammation and improves quality of life in patients with solid tumors: a randomized double-blind placebo-controlled trial. Phytother Res. 2014;28(10):1461-7.
18. Saleh EM, El-awady RA, Eissa NA, Abdel-Rahman WM. Antagonism between curcumin and the topoisomerase II inhibitor etoposide: a study of DNA damage, cell cycle regulation and death pathways. Cancer Biol Ther. 2012;13(11):1058-71.
19. Bordoloi D, Roy NK, Monisha J, Padmavathi G, Kunnumakkara AB. Multi-Targeted Agents in Cancer Cell Chemosensitization: What We Learnt from Curcumin Thus Far. Recent Pat Anticancer Drug Discov. 2016;11(1):67-97.
20. Lu B, Yu L, Xu L, Chen H, Zhang L, Zeng Y. The effects of radix curcumae extract on expressions of VEGF, COX-2 and PCNA in gastric mucosa of rats fed with MNNG. Curr Pharm Biotechnol. 2010;11(3):313-7.
21. Shanmugam MK, Rane G, Kanchi MM, Arfuso F, Chinnathambi A, Zayed ME, et al. The multifaceted role of curcumin in cancer prevention and treatment. Molecules. 2015;20(2):2728-69.
22. Choi YH, Han DH, Kim SW, Kim MJ, Sung HH, Jeon HG, et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled trial to evaluate the role of curcumin in prostate cancer patients with intermittent androgen deprivation. Prostate. 2019;79(6):614-21.
23. Howells LM, Iwuji COO, Irving GRB, Barber S, Walter H, Sidat Z, et al. Curcumin Combined with FOLFOX Chemotherapy Is Safe and Tolerable in Patients with Metastatic Colorectal Cancer in a Randomized Phase IIa Trial. J Nutr. 2019;149(7):1133-9.
24. He ZY, Shi CB, Wen H, Li FL, Wang BL, Wang J. Upregulation of p53 expression in patients with colorectal cancer by administration of curcumin. Cancer Invest. 2011;29(3):208-13.
25. Ghalaut VS, Sangwan L, Dahiya K, Ghalaut PS, Dhankhar R, Saharan R. Effect of imatinib therapy with and without turmeric powder on nitric oxide levels in chronic myeloid leukemia. J Oncol Pharm Pract. 2012;18(2):186-90.
26. Shafei L, Mohamed Ibrahim MI, Billa N. Is Curcumin at the Threshold of Therapeutic Effectiveness on Patients with Colon Cancer?-A Systematic Review. Front Pharmacol. 2021;12:707231.
27. Belcaro G, Hosoi M, Pellegrini L, Appendino G, Ippolito E, Ricci A, et al. A controlled study of a lecithinized delivery system of curcumin (Meriva®) to alleviate the adverse effects of cancer treatment. Phytother Res. 2014;28(3):444-50.
28. Delavarian Z, Pakfetrat A, Ghazi A, Jaafari MR, Homaei Shandiz F, Dalirsani Z, et al. Oral administration of nanomicelle curcumin in the prevention of radiotherapy-induced mucositis in head and neck cancers. Spec Care Dentist. 2019;39(2):166-72.
29. Chaitanya N, Badeam R, Aryasri A, Pallarla S, Garlpati K, Akhila M, et al. Efficacy of Improvised Topical Zinc (1%) Ora-Base on Oral Mucositis during Cancer Chemo-Radiation—A Randomized Study. J Nutr Sci Vitaminol. 2020;66:93-7.
30. Kia SJ, Basirat M, Saedi HS, Arab SA. Effects of nanomicelle curcumin capsules on prevention and treatment of oral mucosits in patients under chemotherapy with or without head and neck radiotherapy: a randomized clinical trial. BMC Complement Med Ther. 2021;21(1):232.
31. Francis M, Williams S. Effectiveness of Indian Turmeric Powder with Honey as Complementary Therapy on Oral Mucositis : A Nursing Perspective among Cancer Patients in Mysore. Nurs J India. 2014;105(6):258-60.
32. Ryan JL, Heckler CE, Ling M, Katz A, Williams JP, Pentland AP, et al. Curcumin for radiation dermatitis: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial of thirty breast cancer patients. Radiat Res. 2013;180(1):34-43.
33. Ryan Wolf J, Heckler CE, Guido JJ, Peoples AR, Gewandter JS, Ling M, et al. Oral curcumin for radiation dermatitis: a URCC NCORP study of 686 breast cancer patients. Support Care Cancer. 2018;26(5):1543-52.
34. Hejazi J, Rastmanesh R, Taleban FA, Molana SH, Hejazi E, Ehtejab G, et al. Effect of Curcumin Supplementation During Radiotherapy on Oxidative Status of Patients with Prostate Cancer: A Double Blinded, Randomized, Placebo-Controlled Study. Nutr Cancer. 2016;68(1):77-85.
35. Saadipoor A, Razzaghdoust A, Simforoosh N, Mahdavi A, Bakhshandeh M, Moghadam M, et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled phase II trial of nanocurcumin in prostate cancer patients undergoing radiotherapy. Phytother Res. 2019;33(2):370-8.
36. Al-Maweri SA. Efficacy of curcumin for management of oral submucous fibrosis: a systematic review of randomized clinical trials. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2019;127(4):300-8.
37. Kuriakose MA, Ramdas K, Dey B, Iyer S, Rajan G, Elango KK, et al. A Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Phase IIB Trial of Curcumin in Oral Leukoplakia. Cancer Prev Res (Phila). 2016;9(8):683-91.
38. Golombick T, Diamond TH, Manoharan A, Ramakrishna R. Monoclonal gammopathy of undetermined significance, smoldering multiple myeloma, and curcumin: a randomized, double-blind placebo-controlled cross-over 4g study and an open-label 8g extension study. Am J Hematol. 2012;87(5):455-60.
39. Kuptniratsaikul V, Dajpratham P, Taechaarpornkul W, Buntragulpoontawee M, Lukkanapichonchut P, Chootip C, et al. Efficacy and safety of Curcuma domestica extracts compared with ibuprofen in patients with knee osteoarthritis: a multicenter study. Clin Interv Aging. 2014;9:451-8.
40. Lamb SR, Wilkinson SM. Contact allergy to tetrahydrocurcumin. Contact Dermatitis. 2003;48(4):227.
41. Costa ML, Rodrigues JA, Azevedo J, Vasconcelos V, Eiras E, Campos MG. Hepatotoxicity induced by paclitaxel interaction with turmeric in association with a microcystin from a contaminated dietary supplement. Toxicon. 2018;150:207-11.
42. Lukefahr AL, McEvoy S, Alfafara C, Funk JL. Drug-induced autoimmune hepatitis associated with turmeric dietary supplement use. BMJ Case Rep. 2018;2018.
43. Lee BS, Bhatia T, Chaya CT, Wen R, Taira MT, Lim BS. Autoimmune Hepatitis Associated With Turmeric Consumption. ACG Case Rep J. 2020;7(3):e00320.
44. Smith TJ, Ashar BH. Iron Deficiency Anemia Due to High-dose Turmeric. Cureus. 2019;11(1):e3858.
45. Luber RP, Rentsch C, Lontos S, Pope JD, Aung AK, Schneider HG, et al. Turmeric Induced Liver Injury: A Report of Two Cases. Case Reports Hepatol. 2019;2019:6741213.
46. Chand S, Hair C, Beswick L. A rare case of turmeric-induced hepatotoxicity. Intern Med J. 2020;50(2):258-9.
47. Suhail FK, Masood U, Sharma A, John S, Dhamoon A. Turmeric supplement induced hepatotoxicity: a rare complication of a poorly regulated substance. Clin Toxicol (Phila). 2020;58(3):216-7.
48. Bayet-Robert M, Kwiatkowski F, Leheurteur M, Gachon F, Planchat E, Abrial C, et al. Phase I dose escalation trial of docetaxel plus curcumin in patients with advanced and metastatic breast cancer. Cancer Biol Ther. 2010;9(1):8-14.
49. Chen Y, Liu WH, Chen BL, Fan L, Han Y, Wang G, et al. Plant polyphenol curcumin significantly affects CYP1A2 and CYP2A6 activity in healthy, male Chinese volunteers. Ann Pharmacother. 2010;44(6):1038-45.
50. Bahramsoltani R, Rahimi R, Farzaei MH. Pharmacokinetic interactions of curcuminoids with conventional drugs: A review. J Ethnopharmacol. 2017;209:1-12.
51. Hussaarts K, Hurkmans DP, Oomen-de Hoop E, van Harten LJ, Berghuis S, van Alphen RJ, et al. Impact of Curcumin (with or without Piperine) on the Pharmacokinetics of Tamoxifen. Cancers (Basel). 2019;11(3).
52. Al-Jenoobi FI, Al-Thukair AA, Alam MA, Abbas FA, Al-Mohizea AM, Alkharfy KM, et al. Effect of Curcuma longa on CYP2D6- and CYP3A4-mediated metabolism of dextromethorphan in human liver microsomes and healthy human subjects. Eur J Drug Metab Pharmacokinet. 2015;40(1):61-6.
53. Somasundaram S, Edmund NA, Moore DT, Small GW, Shi YY, Orlowski RZ. Dietary curcumin inhibits chemotherapy-induced apoptosis in models of human breast cancer. Cancer Res. 2002;62(13):3868-75.
54. Dhillon N, Aggarwal BB, Newman RA, Wolff RA, Kunnumakkara AB, Abbruzzese JL, et al. Phase II trial of curcumin in patients with advanced pancreatic cancer. Clin Cancer Res. 2008;14(14):4491-9.
55. Kar S, Kundu B, Reis RL, Sarkar R, Nandy P, Basu R, et al. Curcumin ameliorates the targeted delivery of methotrexate intercalated montmorillonite clay to cancer cells. Eur J Pharm Sci. 2019;135:91-102.
56. Kim DC, Ku SK, Bae JS. Anticoagulant activities of curcumin and its derivative. BMB Rep. 2012;45(4):221-6.