Soja

Over de toepassing van soja bij kanker(behandelingen) verschenen vooral studies over het verband tussen soja en borstkanker.

Behandeling van kanker

Het gebruik van soja bij mensen met borstkanker geeft gemengde en onduidelijke resultaten (12-14). Tot op heden is het onduidelijk of sojasupplementen nuttig zijn bij de behandeling van borstkanker. Het is ook nog onduidelijk of sojasupplementen nuttig zijn bij de behandeling van  prostaatkanker (15, 16). In studies wordt vaak een variatie aan uitkomsten gemeten. Ook de hoeveelheid soja-inname varieert. Dat maakt het moeilijk om tot duidelijke conclusies te komen.

Behandeling van nevenwerkingen van kankerbehandelingen

Een aantal studies onderzochten of soja een verzachtend effect zou kunnen hebben op nevenwerkingen van kankerbehandelingen (als gevolg van bestralingen of chemotherapie), maar ook hier zijn de resultaten onduidelijk.

• • Een klein onderzoek bij mannen met prostaatkanker toonde geen verbetering van opvliegers veroorzaakt door de behandeling met sojasupplementen (17).
  • Een andere kleine studie suggereert dat sojasupplementen sommige bijwerkingen van bestraling bij prostaattherapie zouden kunnen verminderen, zoals urinaire of seksuele problemen (18).
  • Beperkte studies suggereren dat sojasupplementen sommige bijwerkingen van chemotherapie zouden kunnen verminderen, zoals pijn en diarree (19). Deze studies moeten nog verder bevestigd worden door grote, goed opgezette studies voor we hier conclusies kunnen trekken.

Kanker voorkomen

Het wetenschappelijk onderzoek naar het voorkomen van kanker met soja en voedingssupplementen met soja is gebaseerd op observationeel onderzoek waarbij mensen gevraagd wordt naar voedingsgewoontes. Het is niet mogelijk om het effect van soja in de voeding los te koppelen van andere factoren (20). De resultaten zijn tot op heden niet eenduidig.

• • Een beschermend effect is niet uit te sluiten, maar er is meer onderzoek nodig omdat er grote verschillen tussen studies zijn.
  • De meeste studies keken ook enkel naar het verband tussen soja en kanker, zonder een oorzakelijk verband te kunnen aantonen.
  • Er zou een mogelijk verband zijn tussen soja-inname en een lager risico op voorlopers van prostaatkanker (16, 21, 22), borstkanker (23-25), longkanker (26, 27), baarmoederkanker (28, 29), maar ook een verband tussen soja en een stijging van het risico op blaaskanker (30) en mortaliteit (31).
  • Er was geen verband tussen soja en leverkanker of maag- en darmkanker (32-37).

Soja als voedingsmiddel wordt in het algemeen als veilig beschouwd.

Nevenwerkingen

Er zijn in het algemeen weinig bijwerkingen te melden bij de inname van soja via de voeding of sojasupplementen (38).

Interacties met kankerbehandelingen

• • Doordat sojasupplementen soms hoge concentraties isoflavonen bevatten, en er onvoldoende studies bestaan, wordt het gebruik ervan uit voorzichtigheid afgeraden bij hormoongevoelige kankers. Dat is omwille van de oestrogeenachtige eigenschappen die een invloed zouden kunnen hebben op de stimulatie van kankercellen.
  • Bij dierstudies vonden onderzoekers mogelijke nadelige interacties van genisteïn (een bestanddeel van soja) met tamoxifen. Vanuit het labo is het echter nog een stap naar de echte wereld. Daardoor is er onvoldoende bewijs dat dit klinisch relevant is (39, 40).

Andere interacties

Een kleine studie bij gezonde vrijwilligers suggereert dat herhaalde toediening van soja-isoflavonen de opname in het lichaam van simvastatine (cholesterolmedicatie) zou verminderen (41). Gebruik je simvastatine? Dan is het aangewezen om voorzichtig te zijn en een arts te raadplegen.

Geraadpleegde databanken:

1. Complementary and Alternative Medicine for Cancer (CAM Cancer), Noorwegen. www.cam-cancer.org. CAM Cancer is niet verantwoordelijk voor de vertaling van hun informatie.
2. Memorial Sloan-Kettering Cancer Center (MSKCC), Verenigde Staten. www.mskcc.org/cancer-care/diagnosis-treatment/symptom-management/integrative-medicine/herbs/search 

1. Van Patten CL, Olivotto IA, Chambers GK, Gelmon KA, Hislop TG, Templeton E, et al. Effect of soy phytoestrogens on hot flashes in postmenopausal women with breast cancer: a randomized, controlled clinical trial. J Clin Oncol. 2002;20(6):1449-55.
2. Nakai S, Fujita M, Kamei Y. Health Promotion Effects of Soy Isoflavones. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2020;66(6):502-7.
3. Lissin LW, Cooke JP. Phytoestrogens and cardiovascular health. J Am Coll Cardiol. 2000;35(6):1403-10.
4. Nozue M, Shimazu T, Charvat H, Mori N, Mutoh M, Sawada N, et al. Fermented soy products intake and risk of cardiovascular disease and total cancer incidence: The Japan Public Health Center-based Prospective study. Eur J Clin Nutr. 2021;75(6):954-68.
5. Kou T, Wang Q, Cai J, Song J, Du B, Zhao K, et al. Effect of soybean protein on blood pressure in postmenopausal women: a meta-analysis of randomized controlled trials. Food Funct. 2017;8(8):2663-71.
6. Blanco Mejia S, Messina M, Li SS, Viguiliouk E, Chiavaroli L, Khan TA, et al. A Meta-Analysis of 46 Studies Identified by the FDA Demonstrates that Soy Protein Decreases Circulating LDL and Total Cholesterol Concentrations in Adults. J Nutr. 2019;149(6):968-81.
7. Newton KM, Reed SD, LaCroix AZ, Grothaus LC, Ehrlich K, Guiltinan J. Treatment of vasomotor symptoms of menopause with black cohosh, multibotanicals, soy, hormone therapy, or placebo: a randomized trial. Ann Intern Med. 2006;145(12):869-79.
8. Scambia G, Mango D, Signorile PG, Anselmi Angeli RA, Palena C, Gallo D, et al. Clinical effects of a standardized soy extract in postmenopausal women: a pilot study. Menopause. 2000;7(2):105-11.
9. Upmalis DH, Lobo R, Bradley L, Warren M, Cone FL, Lamia CA. Vasomotor symptom relief by soy isoflavone extract tablets in postmenopausal women: a multicenter, double-blind, randomized, placebo-controlled study. Menopause. 2000;7(4):236-42.
10. Brink E, Coxam V, Robins S, Wahala K, Cassidy A, Branca F. Long-term consumption of isoflavone-enriched foods does not affect bone mineral density, bone metabolism, or hormonal status in early postmenopausal women: a randomized, double-blind, placebo controlled study. Am J Clin Nutr. 2008;87(3):761-70.
11. Chen LR, Ko NY, Chen KH. Isoflavone Supplements for Menopausal Women: A Systematic Review. Nutrients. 2019;11(11).
12. Shu XO, Zheng Y, Cai H, Gu K, Chen Z, Zheng W, et al. Soy food intake and breast cancer survival. Jama. 2009;302(22):2437-43.
13. Finkeldey L, Schmitz E, Ellinger S. Effect of the Intake of Isoflavones on Risk Factors of Breast Cancer-A Systematic Review of Randomized Controlled Intervention Studies. Nutrients. 2021;13(7).
14. Qiu S, Jiang C. Soy and isoflavones consumption and breast cancer survival and recurrence: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. 2019;58(8):3079-90.
15. Fleshner NE, Kapusta L, Donnelly B, Tanguay S, Chin J, Hersey K, et al. Progression from high-grade prostatic intraepithelial neoplasia to cancer: a randomized trial of combination vitamin-E, soy, and selenium. J Clin Oncol. 2011;29(17):2386-90.
16. Di Napoli R, Balzano N, Mascolo A, Cimmino C, Vitiello A, Zovi A, et al. What Is the Role of Nutraceutical Products in Cancer Patients? A Systematic Review of Randomized Clinical Trials. Nutrients. 2023;15(14).
17. Vitolins MZ, Griffin L, Tomlinson WV, Vuky J, Adams PT, Moose D, et al. Randomized trial to assess the impact of venlafaxine and soy protein on hot flashes and quality of life in men with prostate cancer. J Clin Oncol. 2013;31(32):4092-8.
18. Ahmad IU, Forman JD, Sarkar FH, Hillman GG, Heath E, Vaishampayan U, et al. Soy isoflavones in conjunction with radiation therapy in patients with prostate cancer. Nutr Cancer. 2010;62(7):996-1000.
19. Tacyildiz N, Ozyoruk D, Yavuz G, Unal E, Dincaslan H, Dogu F, et al. Soy isoflavones ameliorate the adverse effects of chemotherapy in children. Nutr Cancer. 2010;62(7):1001-5.
20. Fan Y, Wang M, Li Z, Jiang H, Shi J, Shi X, et al. Intake of Soy, Soy Isoflavones and Soy Protein and Risk of Cancer Incidence and Mortality. Front Nutr. 2022;9:847421.
21. Applegate CC, Rowles JL, Ranard KM, Jeon S, Erdman JW. Soy Consumption and the Risk of Prostate Cancer: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2018;10(1).
22. van Die MD, Bone KM, Williams SG, Pirotta MV. Soy and soy isoflavones in prostate cancer: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. BJU Int. 2014;113(5b):E119-30.
23. Boutas I, Kontogeorgi A, Dimitrakakis C, Kalantaridou SN. Soy Isoflavones and Breast Cancer Risk: A Meta-analysis. In Vivo. 2022;36(2):556-62.
24. Fritz H, Seely D, Flower G, Skidmore B, Fernandes R, Vadeboncoeur S, et al. Soy, red clover, and isoflavones and breast cancer: a systematic review. PLoS One. 2013;8(11):e81968.
25. Yang J, Shen H, Mi M, Qin Y. Isoflavone Consumption and Risk of Breast Cancer: An Updated Systematic Review with Meta-Analysis of Observational Studies. Nutrients. 2023;15(10).
26. Schabath MB, Hernandez LM, Wu X, Pillow PC, Spitz MR. Dietary phytoestrogens and lung cancer risk. Jama. 2005;294(12):1493-504.
27. Yang WS, Va P, Wong MY, Zhang HL, Xiang YB. Soy intake is associated with lower lung cancer risk: results from a meta-analysis of epidemiologic studies. Am J Clin Nutr. 2011;94(6):1575-83.
28. Horn-Ross PL, John EM, Canchola AJ, Stewart SL, Lee MM. Phytoestrogen intake and endometrial cancer risk. J Natl Cancer Inst. 2003;95(15):1158-64.
29. Goodman MT, Wilkens LR, Hankin JH, Lyu LC, Wu AH, Kolonel LN. Association of soy and fiber consumption with the risk of endometrial cancer. Am J Epidemiol. 1997;146(4):294-306.
30. Sun CL, Yuan JM, Arakawa K, Low SH, Lee HP, Yu MC. Dietary soy and increased risk of bladder cancer: the Singapore Chinese Health Study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2002;11(12):1674-7.
31. Sawada N, Iwasaki M, Yamaji T, Shimazu T, Inoue M, Tsugane S. Soy and isoflavone consumption and subsequent risk of prostate cancer mortality: the Japan Public Health Center-based Prospective Study. Int J Epidemiol. 2020;49(5):1553-61.
32. Abe SK, Sawada N, Ishihara J, Takachi R, Mori N, Yamaji T, et al. Comparison between the impact of fermented and unfermented soy intake on the risk of liver cancer: the JPHC Study. Eur J Nutr. 2021;60(3):1389-401.
33. Khankari NK, Yang JJ, Sawada N, Wen W, Yamaji T, Gao J, et al. Soy Intake and Colorectal Cancer Risk: Results from a Pooled Analysis of Prospective Cohort Studies Conducted in China and Japan. J Nutr. 2020;150(9):2442-50.
34. Jiang R, Botma A, Rudolph A, Hüsing A, Chang-Claude J. Phyto-oestrogens and colorectal cancer risk: a systematic review and dose-response meta-analysis of observational studies. Br J Nutr. 2016;116(12):2115-28.
35. Tse G, Eslick GD. Soy and isoflavone consumption and risk of gastrointestinal cancer: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. 2016;55(1):63-73.
36. Wang Y, Guo J, Yu F, Tian Y, Wu Y, Cui L, et al. The association between soy-based food and soy isoflavone intake and the risk of gastric cancer: a systematic review and meta-analysis. J Sci Food Agric. 2021;101(13):5314-24.
37. Yu Y, Jing X, Li H, Zhao X, Wang D. Soy isoflavone consumption and colorectal cancer risk: a systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2016;6:25939.
38. Munro IC, Harwood M, Hlywka JJ, Stephen AM, Doull J, Flamm WG, et al. Soy isoflavones: a safety review. Nutr Rev. 2003;61(1):1-33.
39. Ju YH, Doerge DR, Allred KF, Allred CD, Helferich WG. Dietary genistein negates the inhibitory effect of tamoxifen on growth of estrogen-dependent human breast cancer (MCF-7) cells implanted in athymic mice. Cancer Res. 2002;62(9):2474-7.
40. Liu B, Edgerton S, Yang X, Kim A, Ordonez-Ercan D, Mason T, et al. Low-dose dietary phytoestrogen abrogates tamoxifen-associated mammary tumor prevention. Cancer Res. 2005;65(3):879-86.
41. Zeng W, Hu M, Lee HK, Wat E, Lau CBS, Ho CS, et al. Effects of Soy Isoflavones and Green Tea Extract on Simvastatin Pharmacokinetics and Influence of the SLCO1B1 521T > C Polymorphism. Front Nutr. 2022;9:868126.