Vruchtbaarheid en kinderwens

Vruchtbaarheid en kinderwens: wat als je jong bent en kanker krijgt?

Een kankerdiagnose op jonge leeftijd brengt vaak vragen met zich mee waar je misschien nog nooit bij hebt stilgestaan. Eén daarvan is je vruchtbaarheid en kinderwens. Wil je later kinderen? Is dat nog mogelijk? Of misschien stond je net op het punt om aan kinderen te beginnen, en moet je die droom nu tijdelijk loslaten. Dat kan emotioneel zwaar zijn – en dat is volkomen normaal.

Er zijn mogelijkheden om je vruchtbaarheid te behouden

Veel AYA’s kunnen na hun behandeling nog steeds kinderen krijgen. Er bestaan technieken om je vruchtbaarheid te beschermen, zoals het invriezen van eicellen of zaadcellen vóór de behandeling. Het is belangrijk om hier zo snel mogelijk met je arts over te praten.

Goed geïnformeerd zijn is essentieel

Op deze pagina over vruchtbaarheid en kinderwens vind je betrouwbare basisinformatie. Je leest er wat de mogelijke gevolgen van behandelingen zijn, welke opties er bestaan, en hoe je je toekomstplannen bespreekbaar maakt.

Radiotherapie, chemotherapie of een operatie aan je geslachtsorganen kan wel een invloed hebben op je vruchtbaarheid, en in sommige gevallen leiden tot onvruchtbaarheid. Soms herstelt die zich, soms is die blijvend – al bestaan er wel vruchtbaarheidssparende technieken.Welke vruchtbaarheidsgevolgen je ondervindt, hangt onder meer af:

van de behandeling die je nodig heb: de soort en hoeveelheid chemotherapie, de plaats van bestraling, aan welk lichaamsdeel je geopereerd wordt.
je leeftijd. Hoe jonger, hoe groter de kans dat je vruchtbaar blijft.
je vruchtbaarheid vóór de kankerbehandeling.

Heb je teelballen? Dan kan je deze gevolgen ervaren:

Je maakt minder sperma aan, of de kwaliteit ervan neemt af.
Je productie van geslachtshormonen wordt beïnvloed.
Je kan moeilijker een erectie krijgen en/of klaarkomen.

Heb je eierstokken en menstrueerde je al toen je kanker kreeg? Dit zijn mogelijke gevolgen:

Je productie van geslachtshormonen wordt beïnvloed.
Je menstruatie kan onregelmatig worden of zelfs helemaal stoppen. Na de behandeling komt je menstruatie niet altijd, maar wel vaak terug.
Je eierstokken of baarmoederslijmvlies raken beschadigd.
In sommige gevallen moeten je eierstokken en/of baarmoeder worden weggenomen. Daardoor kan je vervroegd en van de dag op morgen in menopauze gaan. Dat betekent dat je geen eicellen meer produceert. Herken je een of meer van deze symptomen? Praat er over met je arts:
- Je menstruatie is onregelmatig of blijft uit.
- Je voelt je bang of verdrietig.
- Je botten en gewrichten voelen pijnlijk.
- Je hebt regelmatig hoofdpijn.
- Je gewicht neemt toe en je buik voelt opgeblazen.
- Je hartslag voelt onregelmatig.
- Je hebt last van ‘opvliegers’ en zweet erg ’s nachts.
- Je hebt een droge vagina waardoor seks ongemakkelijk of pijnlijk voelt.

Schat de arts in dat je vruchtbaarheid beïnvloed wordt door een kankerbehandeling? Dan zal die je aanraden om ‘een vruchtbaarheidssparende ingreep’ te ondergaan. Meestal gebeurt dat in een fertiliteitscentrum. Eerlijk? Heel fijn is zo’n ingreep op dat moment niet: kanker vraagt al zoveel tijd en energie. Maar het verhoogt wel je kans om in de toekomst je kinderwens te vervullen.

Vraag je arts er dus naar. Niet alle ingrepen worden in elk fertiliteitscentrum uitgevoerd. Wel wordt oncofreezing (het invriezen van voortplantingsmateriaal bij mensen met kanker) in België volledig terugbetaald.

De bekendste ingrepen zijn:

Een of meer spermastalen laten invriezen. De spermacellen kunnen later weer worden ontdooid om er je partner mee te insemineren of om te gebruiken voor IVF (in-vitrofertilisatie). Een eicel wordt dan buiten het lichaam bevrucht en daarna als embryo in de baarmoeder geplaatst. Je staal wordt normaal tien jaar bewaard, al kan je die termijn verlengen.
Eicellen laten invriezen. Er zijn twee mogelijkheden.
- Bij de eerste optie word je geïnjecteerd met hormonen zodat er meerdere eicellen in je eierstokken gaan rijpen, buiten je normale cyclus. Je kan die injecties zelf toedienen of ze laten toedienen door iemand anders. Dat kan gewoon thuis. Als de eicellen rijp zijn, worden ze ‘geoogst’ in het ziekenhuis. De hormoonbehandeling duurt ongeveer twee weken. Deze optie wordt gekozen als er genoeg tijd is voor dat je kankerbehandeling start.
- De fertiliteitsarts kan ook onrijpe cellen via een punctie uit je eierstokken halen. In het laboratorium worden ze dan tot rijping gebracht. Hormonale stimulering is dan niet nodig. Deze optie wordt meestal gekozen als er tijdsdruk met je behandeling is gemoeid.

Heb je een vaste partner? Dan kan je ervoor kiezen om je eicellen te laten bevruchten met de zaadcellen van je partner. Eicellen en embryo’s worden normaal tien jaar bewaard, al kan je die termijn verlengen.

Andere technieken zijn:

Een stukje teelbalweefsel of eierstokweefsel laten invriezen.
Voorlopers van zaadcellen (stamcellen) te laten invriezen. Die mogelijkheid kan worden toegepast vóór de puberteit, als de teelballen nog geen rijpe zaadcellen aanmaken. Let wel: deze technieken zitten nog in een experimentele fase. Ze zijn dus nog niet algemeen beschikbaar.

Ben je niet op de goede plaats?

Ik heb kanker

Ik ben een naaste

FAQ

Zwanger worden tijdens je behandeling kan schadelijk zijn voor je baby, al kan alleen je dokter daarover uitsluitsel geven. Elke situatie is natuurlijk weer anders. Heb je nog geen advies ingewonnen bij je arts? Gebruik dan voorbehoedsmiddelen als je seks hebt. Ook na de behandeling is het meestal het beste als je nog even wacht voor je zwanger probeert te worden. Na bestraling luidt het advies doorgaans om minstens 3 tot 6 maanden anticonceptie te gebruiken. Na chemotherapie is dat minstens 1 jaar. Maar opnieuw: vraag er je dokter naar. Alleen dan weet je wat voor jou van toepassing is.

Na de kankerbehandeling kan je je vruchtbaarheid laten testen. Denk er vooraf wel goed over na. Wil je het (nu al) weten? Of wacht je liever tot je wat ouder bent? Praat erover met je arts en met mensen die dicht bij je staan. Zorg dat die ook in de buurt zijn als je de uitslag krijgt. Bij slecht nieuws kan je hun steun goed gebruiken. Onthoud dat onvruchtbaarheid door een behandeling niet blijvend hoeft te zijn. Een negatieve test is dus niet noodzakelijk definitief negatief. Je geeft je lichaam best 6 maanden tot 1 jaar de tijd om rustig te herstellen voor je je laat testen.

Ook als kinderen krijgen nog een ver-van-je-bedshow is, praat je als AYA best meteen met je dokter over je vruchtbaarheid. Er komt echter zoveel op je af als je de diagnose van kanker hebt, dat je maar beter een paar vragen achter de hand kan hebben. Deze vragen kan je stellen:

Zal de behandeling mijn vruchtbaarheid beïnvloeden?
Zal de behandeling mijn vruchtbaarheid tijdelijk of voorgoed beïnvloeden?
Is het mogelijk om mijn eicellen/zaadcellen in te vriezen? Hoe gaat dat in zijn werk?
Zal de behandeling mijn menstruatie beïnvloeden?
Welke anticonceptie is het beste om te gebruiken tijdens de behandeling?
Welke vruchtbaarheidsbehandelingen zijn mogelijk na de behandeling?
Hoe lang na de behandeling moet ik wachten voordat ik probeer zwanger te worden?
Zijn er andere behandelingen die kunnen werken?

Terug

Vruchtbaarheid en kinderwens