Tabak is de meest vermijdbare oorzaak van kanker. In een wereld zonder tabak zou er een derde minder kankergevallen zijn.
Rokers zijn de belangrijkste slachtoffers, maar ook passief roken verhoogt het risico bij niet-rokers.
Wanneer tabak wordt gekauwd of in de vorm van snus (zuigtabak) wordt ingenomen, is de kans op kanker in de mond groter.
Wereldwijd wordt 8 à 9 van de 10 longkankers vastgesteld bij rokers of ex-rokers.
Longkanker komt zelden voor bij niet-rokers. Maar als ze geregeld worden blootgesteld aan passief roken, stijgt hun risico op longkanker met 20%.
Roken verhoogt ook het risico op kanker in onder andere hoofd en hals (onder andere het strottenhoofd en de slokdarm), maag, darm, lever, alvleesklier, nier, blaas, borst en baarmoederhals.
In combinatie met overmatig alcoholgebruik verhoogt tabak op significante wijze het risico op kanker in hoofd en hals (onder andere mond, keel, stembanden en slokdarm).
Vergeet niet dat alle rook kankerverwekkende teer bevat (dus ook cannabis, wierook, houtvuur)
Preventiemaatregelen tegen tabaksgebruik
Overmatige blootstelling aan zonlicht en intensief gebruik van de zonnebank zijn de belangrijkste oorzaken van het ontstaan van huidkanker.
Huidkanker is het meest voorkomende kankertype. Bij een op de vijf Belgen wordt voor zijn of haar 75ste huidkanker vastgesteld.
Preventiemaatregelen tegen UV-licht
Alcohol is verantwoordelijk voor 3 à 10% van de overlijdens door kanker. Alcoholgebruik verhoogt het risico op onder andere borstkanker, dikkedarmkanker, kanker in de mond, keel en stembanden, leverkanker en slokdarmkanker.
Bij minder dan een glas alcohol per dag spreken we van een laag risico. Hoe hoger het verbruik, hoe groter het risico. Het risico is even groot bij de consumptie van elke soort alcoholische drank (wijn, bier, cocktail, sterkedrank).
Preventiemaatregelen tegen alcohol
Rood vlees en bereide vleeswaren
De consumptie van rood vlees en vooral bereide vleeswaren (gehakt en charcuterie) verhoogt het risico op kanker. Dit risico is bewezen voor dikkedarmkanker. Daarnaast kan de consumptie van bereide vleeswaren het risico op maagkanker verhogen.
Zout
Te veel zout en zoute voedingsmiddelen kunnen het weefsel van de maagwand aantasten. Daardoor verhoogt het risico op maagkanker.
Maatregelen voor gezonde voeding
Overgewicht (BMI > 25) en obesitas (BMI > 30) verhogen het risico op verschillende vormen van kanker. Dat geldt ook voor de ophoping van buikvet, zelfs bij mensen die geen overgewicht hebben.
Mensen met overgewicht en obesitas hebben meer kans op darmkanker, borstkanker (na de menopauze), kanker van de slokdarm, pancreas, baarmoeder, lever, nieren en waarschijnlijk ook kanker van de galblaas, eierstokken, prostaat en maag.
Vaak en langdurig zitten en een gebrek aan lichaamsbeweging verhogen het risico op bepaalde vormen van kanker (karteldarmkanker, borstkanker, zowel voor als na de menopauze, en baarmoederkanker).
Preventiemaatregelen tegen overgewicht, obesitas, fysieke inactiviteit, gebrek aan lichaamsbeweging
Verontreinigende stoffen in het milieu en op het werk kunnen in sommige gevallen tot kanker leiden. Ze zijn verantwoordelijk voor 4% van alle kwaadaardige tumoren (7% bij mannen en 1% bij vrouwen).
Hierbij gaat het onder andere om de uitstoot van fijnstof (bijvoorbeeld door dieselmotoren), ioniserende straling (bijvoorbeeld röntgenstralen), radon, asbest, benzeen, dioxines (die de hormonenhuishouding kunnen ontregelen) en bepaalde pesticiden.
Preventiemaatregelen tegen verontreinigende stoffen in het milieu en op het werk
Je hele leven delen lichaamscellen zich om je organen goed te laten functioneren. Bij elke celdeling kunnen fouten optreden op DNA-niveau. Dat noemen we mutaties. Ze kunnen zich opstapelen en kanker veroorzaken. Om ons tegen deze defecten te beschermen zijn er heel wat mechanismen, maar ze functioneren minder goed naarmate we ouder worden. Voor zowat alle kankertypes neemt het risico toe met de leeftijd. Ongeveer 60% van de kankerdiagnoses wordt vastgesteld bij mensen van 65 jaar of ouder.
Mensen die van kanker hersteld zijn of bepaalde medische behandelingen (bijvoorbeeld bestraling) hebben ondergaan, hebben een verhoogd risico op (een nieuwe) kanker.
De kans dat kanker bij meerdere personen in een familie voorkomt, is relatief groot. In een aantal gevallen is kanker erfelijk, maar meestal is dat niet zo. Bij 5 à 10% van de kankerpatiënten speelt erfelijke aanleg een doorslaggevende rol.
Genetische defecten in een cel die het risico op kanker verhogen, kunnen aangeboren zijn of tijdens ons leven ontstaan. Niet-erfelijke genmutaties zijn het gevolg van willekeurige fouten in de celdeling of van de blootstelling aan schadelijke stoffen die het DNA veranderen, zoals tabaksrook of bepaalde chemicaliën.
