Onze samenleving wordt steeds meer rook- en vapevrij. Een goede zaak, want kinderen en jongeren hebben het recht om rookvrij op te groeien. De Alliantie voor een Rookvrije Samenleving is van mening dat 14 jaar (!) na het rookverbod binnen in de horecazaken de tijd rijp is om ook de horecaterrassen rookvrij te maken en verwelkomt de beslissing van de ministerraad dat alle terrassen vanaf 1 januari 2027 rookvrij moeten zijn.
Zelfs wie oud genoeg is om het zich te herinneren kan het zich nog nauwelijks voorstellen: er was ooit een tijd dat er in treinen en op de werkplek gerookt mocht worden. Stel je voor! De NMBS speelde in 2004 een voortrekkersrol in het terugdringen van roken in onze samenleving door al haar treinen rookvrij te maken. Sinds 1 januari 2006 hebben alle werknemers in ons land recht op een rookvrije werkplek.
Het rookverbod in de horeca is recenter. Op 1 juli 2011 werden alle Belgische horecazaken volledig rookvrij. Sindsdien kwamen er nog heel wat rookvrije omgevingen bij. Ook in de open lucht. Denk aan treinperrons, scholen, dierentuinen, attractieparken, speel- en sportterreinen, … Maar er is meer nodig, want in ons land sterven er nog steeds ieder jaar 9.000 mensen aan de gevolgen van roken. Dat wensen we onze kinderen toch niet toe?
Zien roken, doet roken
Bij de invoering van elk eerder rookverbod klonk vooraf de kritiek dat dit een brug te ver was en dat de nieuwe maatregel niet gerespecteerd zou worden, maar telkens liep het in de praktijk anders. Op enkele uitzonderingen na worden de rookvrije omgevingen goed gerespecteerd en zijn zowel bezoekers als uitbaters achteraf tevreden.
Tegenstanders van zo’n rookverbod schermen nogal eens met het argument van ‘persoonlijke vrijheid’. Maar wat als die vrijheid een gezonde toekomst voor onze jongeren in gevaar brengt? Als we willen dat de volgende generatie rookvrij kan opgroeien, moeten we het roken verder denormaliseren. Want zien roken, doet roken. Als we steeds meer omgevingen rookvrij maken en van niet-roken de norm maken kunnen we kinderen en jongeren beschermen. Door roken ook van de terrassen te doen verdwijnen, geven we een krachtig maatschappelijk signaal: roken weghalen uit de leefwereld van onze kinderen. Ook rookvrije terrassen dragen ontegensprekelijk bij aan een rookvrije generatie.
Een vaak gehoorde bezorgdheid is dat mensen die roken zich bij zo’n maatregel toch simpelweg net naast het terras zullen opstellen waardoor er geen sprake zou zijn van denormalisering. Zwedenbewijst dat dat niet klopt. De Zweedse horecaterrassen zijn al sinds 2019 volledig rookvrij en de praktijk wijst uit dat denormalisering wel degelijk optreedt, net omdat er een duidelijke fysieke en sociale scheiding ontstaat tussen het roken en het deelnemen aan een gezellig eet- of drinkmoment. De roker moet letterlijk en figuurlijk ‘afstand nemen’ van de tafel, wat het rookgedrag uit de sociale setting haalt en de norm verandert.
Van uitzondering naar norm
In tegenstelling tot in Nederland, waar steeds meer horecazaken op vrijwillige basis hun terras rookvrij maken – vorige zomer waren het er al meer dan 500 – blijven rookvrije terrassen in ons land uitzonderingen. Allicht zijn veel uitbaters bang klanten te verliezen aan horecazaken waar er wel nog gerookt mag worden op het terras. Dat risico wordt alvast in de kiem gesmoord als straks álle terrassen wettelijk rookvrij gemaakt worden. Sterker nog: misschien trekken horecazaken dan zelfs nieuwe klanten aan. Mensen die vandaag wegblijven omdat ze geen zin hebben om in de rook te zitten. De overgrote meerderheid van niet-rokers, die meer dan 4/5de van de bevolking (15+) uitmaken, is alvast voorstander van rookvrije terrassen. En zelfs bijna één op de drie mensen die roken staat achter deze maatregel omdat zo’n verbod het voor hen makkelijker maakt om te stoppen met roken. Ex-rokers zijn evenzeer overtuigd want rookvrije terrassen verkleinen voor hen het risico om te hervallen in hun oude rookverslaving.
Dat onze beleidsmakers het ernstig menen met het realiseren van een rookvrije generatie bleek eerder dit jaar uit het regeerakkoord, waarin al werd aangekondigd dat de horecaterrassen rookvrij gemaakt zouden worden. De Alliantie verwelkomt de beslissing van de ministerraad om dit engagement nu ook daadwerkelijk in wetgeving om te zetten. Dat is geen betutteling. Het is bescherming. Voor onze longen maar vooral voor de toekomst en de gezondheid van onze kinderen. Die toekomst is rookvrij. Het is goed nieuws dat de terrassen niet langer achter zullen blijven.
Alliantie voor een Rookvrije Samenleving, Danielle van Kalmthout
Kom op tegen Kanker, Veerle Maes
Stichting tegen Kanker, Suzanne Gabriëls
Belgische Cardiologische Liga, Rik Vanhoof
Vlaams Instituut Gezond Leven, Stefaan Hendrickx
Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding (VRGT), Meike Pappens
Diabetes Liga, Arnout Wouters
Fonds des affections respiratoires (FARES), Elise Willame
Observatoire de la Santé du Hainaut, Sophie Pierard
Service d’Etude et de Prévention du Tabagisme (SEPT), Celine Corman
