Naar schatting wordt 90 procent van de gevallen van baarmoederhalskanker veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV).
De ruim 200 verschillende papillomavirussen vormen een familie van seksueel overdraagbare virussen. De meeste vrouwen èn mannen worden er eens of meermaals in hun leven aan blootgesteld. Papillomavirussen worden voornamelijk overgedragen tijdens seksueel contact.
Deze virussen zijn zelden merkbaar en kunnen lange tijd onontdekt blijven. Doorgaans worden papillomavirussen binnen twee jaar na de besmetting spontaan geëlimineerd door de natuurlijke afweer van het lichaam. In dat geval bestaat er geen bijzonder risico op baarmoederhalskanker op de middellange termijn.
Soms nestelen bepaalde types papillomavirus zich permanent in de cellen van de baarmoederhals en veroorzaken ze een chronische HPV-infectie. Deze cellen kunnen dan geleidelijk veranderen in kankercellen. Een dergelijke transformatie verloopt doorgaans langzaam en kan meerdere jaren duren.
Als precancereuze letsels of letsels in het voorstadium van kanker worden gedetecteerd, kunnen die zelfs vóór de kanker zich manifesteert, worden behandeld. Vandaar het belang van screening en vroege diagnose.
Er zijn enkele factoren die het risico op HPV-besmetting verhogen:
Bij een HPV-infectie kan roken het voortbestaan ervan in de hand werken, met precancereuze letsels als mogelijk gevolg.
Komt een HPV-besmetting samen met andere seksueel overdraagbare infecties voor, zoals het bacteriële chlamydia of de virale herpes, dan vergroot de kans op baarmoederhalskanker.
Onderzoek suggereert een verhoogd risico op baarmoederhalskanker wanneer vrouwen die besmet zijn met HPV, meer dan van één kind bevallen zijn.
Uit sommige studies blijkt dat langdurig gebruik van anticonceptiepillen het risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker verhoogt. De redenen hiervoor zijn nog onduidelijk.
Is het immuunsysteem verzwakt door bijvoorbeeld het aidsvirus HIV of door immunosuppressiva (geneesmiddelen die de werking van het afweersysteem remmen), dan is het risico op baarmoederhalskanker na een chronische HPV-infectie hoger dan gemiddeld.
