Een nationale enquête van Stichting tegen Kanker en de FOD Volksgezondheid legt een duidelijke realiteit bloot: tabaksverslaving wordt vandaag onvoldoende aangepakt binnen de gezondheidszorg. Rookstophulp moet naar een hoger niveau getild!
Meer dan 18.000 artsen, verpleegkundigen, vroedvrouwen, psychologen en apothekers namen deel aan het onderzoek. Doel: zicht krijgen op de huidige aanpak van tabaksverslaving, hindernissen identificeren en noden in kaart brengen om de rookstophulp te verbeteren.
De grote respons toont dat het potentieel in de sector enorm is, maar momenteel onderbenut blijft door tijdsgebrek, beperkte middelen, te weinig gespecialiseerde opleiding en een gebrek aan samenwerking.
Betere structurele integratie van rookstop in de zorgtrajecten
Tabaksgebruik blijft elk jaar verantwoordelijk voor meer dan 9.000 overlijdens in België.
De meeste dagelijkse rokers zijn voor hun 21e gestart, vaak zonder het risico goed te begrijpen. De afhankelijkheid ontwikkelt zich snel en tabaksproducten zijn opzettelijk sterk verslavend, waardoor rokers die willen stoppen het moeilijk hebben.
Daarom is een gestructureerde en consequente begeleiding onmisbaar. Een eenvoudig “U zou beter stoppen met roken” volstaat niet. Tabaksverslaving moet systematisch worden besproken door élke zorgverlener en een vast onderdeel vormen van elk zorgtraject.
De aanpak komt te laat
Een vroegere interventie kan veel rookgerelateerde aandoeningen voorkomen. Toch wordt rookgedrag zelden besproken bij een eerste consultatie, en nog minder bij opvolgbezoeken.
Bij zorgverleners die vaak te maken krijgen met tabaksgerelateerde aandoeningen – zoals cardiologen, pneumologen en oncologen – komt het thema wel vaker en systematischer aan bod.
Discussie blijft te oppervlakkig
Zelfs wanneer tabak ter sprake komt, neemt slechts 21% van de zorgverleners een echt actieve rol op bij rookstopbegeleiding.
Bij specialisten die tabaksgerelateerde aandoeningen behandelen, liggen die cijfers hoger:
• 49% bij oncologen
• 70% bij cardiologen
• 80% bij pneumologen
Ook zorgverleners die een opleiding tabakologie volgden, zijn duidelijk actiever – wat de meerwaarde van die opleiding onderstreept.
Toch blijven de ondernomen acties vaak vaag en oppervlakkig:
• Slechts 13% geeft concrete tips
• 12% verwijst door naar een tabakoloog of hulpmiddelen
• 4% stelt farmacologische ondersteuning voor (nicotinevervangers of andere)
• 4% helpt met een concreet stappenplan
Stichting tegen Kanker doet concrete aanbevelingen
Zorgverleners spelen een sleutelrol bij het motiveren om te stoppen van mensen die roken. Zonder dat het extra tijd hoeft te kosten, is het belangrijk om rookgedrag systematisch te registreren, hulp aan te bieden en op te volgen of door te verwijzen naar gespecialiseerde ondersteuning.
Concreet kunnen zij:
• Rookgedrag opnemen in de anamnese, zodat tabaksverslaving vroeger wordt aangepakt, vóór er gezondheidsproblemen ontstaan.
• Behandeling standaard integreren volgens een “opt-out”-model, zoals bij diabetes of hypertensie: rookstop wordt dan automatisch aangeboden.
• De samenwerking tussen zorgverleners en tabakologen versterken, zodat detectie en begeleiding beter op elkaar aansluiten.
Grote steun binnen de sector voor sterker rookstopbeleid
De enquête toont een brede consensus:
• 86% van de zorgverleners vindt dat rookstop standaard deel moet uitmaken van zorgtrajecten.
• 77% vraagt een betere terugbetaling van consultaties bij een tabakoloog.
• 68% pleit voor een betere terugbetaling van nicotinevervangers.
“We moeten niet wachten tot er gezondheidsproblemen opduiken. Bespreek tabaksverslaving vroeger, systematisch en maak rookstop een volwaardig onderdeel van elk zorgtraject — net zoals bij diabetes of hypertensie.” Suzanne Gabriels, expert tabakspreventie – Stichting tegen Kanker
Pilootproject voor betere rookstopbegeleiding in ziekenhuizen
De FOD Volksgezondheid werkt actief aan een rookvrije generatie. Naast het beschermen van jongeren investeerde de dienst recent meer dan 2 miljoen euro in een pilootproject in 12 Belgische ziekenhuizen. Het doel: elk contactmoment en elke ziekenhuisopname van mensen die roken benutten om rookstop te bespreken en ook na ontslag opvolging te voorzien.
Stichting tegen Kanker verwelkomt deze belangrijke stap en hoopt dat dit leidt tot een structurele versterking van de middelen voor de zorg rond tabaksverslaving.
