Binnenkort een effectieve therapie voor pancreaskanker?
Pancreaskanker treft in ons land elk jaar iets meer dan 2.000 mannen en vrouwen. Vijf jaar na de diagnose is ongeveer 15 % daarvan nog in leven. Het aantal nieuwe gevallen blijft stijgen, en een afdoende behandeling is er op dit moment niet. Er is wel hoop dat die er komt.
Prof. dr. Ilse Rooman en haar team hebben een baanbrekende ontdekking gedaan die erop lijkt te wijzen dat zeldzame goedaardige cellen in de gezonde pancreas een rol spelen in het ontstaan en de ontwikkeling van de meest voorkomende en agressiefste vorm van pancreaskanker. Een gesprek met prof. dr. Ilse Rooman, expert in pancreascelbiologie en pancreaskanker.
Hoe komt het dat de overlevingskans bij pancreaskanker zo laag is?
“De diagnose wordt meestal pas gesteld als de ziekte al in een gevorderd stadium zit, omdat pancreaskanker in de vroege fase amper klachten geeft. De tumor is op het moment van de diagnose vaak al uitgezaaid. Pancreaskankercellen zijn zeer agressief en kunnen snel naar andere organen gaan, zoals de lever en longen. Van de 2.000 mensen per jaar in België die pancreaskanker krijgen, hebben 1.600 à 1.700 de agressieve vorm.”
Vroegtijdig opsporen kan niet?
“Er is geen bloedtest om pancreaskanker mee op te sporen. Grootschalige screenings, bijvoorbeeld bij mensen met een chronische ontsteking van de pancreas, zijn er ook niet. De kanker blijft dus lang onopgemerkt.”
En is moeilijk te behandelen. Hoe komt dat?
“Chemotherapie is de meest gangbare behandeling bij pancreaskanker, maar werkt vaak onvoldoende omdat pancreaskankercellen zich snel aanpassen aan de medicijnen, waardoor die hun werking verliezen. De tumor heeft ook een beschermende omgeving van dicht bindweefsel en ontstekingscellen, die als een soort schild fungeren en de toegang van medicijnen belemmeren. Bestralen is niet ideaal omdat de pancreas tussen andere organen ligt. Het beste is de tumor operatief verwijderen, maar slechts 15 à 20 procent van de patiënten komt voor een operatie in aanmerking. De pancreas is ook geen orgaan waar je zomaar een stuk van wegneemt.”
Hoe helpt uw onderzoek in de strijd tegen pancreaskanker?
“Wij willen zoveel mogelijk over de pancreas en pancreaskanker te weten komen. Ik bestudeer beide al twintig jaar, en ook al leren we altijd bij, we weten nog veel te weinig.”
U hebt wel een belangrijke ontdekking gedaan.
“Dat is nog niet zo lang geleden. We hebben met ons team ontdekt dat er in een gezonde pancreas basale cellen aanwezig zijn. Dat was nooit eerder vastgesteld. Het is een belangrijke ontdekking, want hoewel de hoeveelheid heel klein is, werken de basale cellen mogelijk de ontwikkeling van pancreaskanker in de hand.”
Wilt u dat even toelichten?
“Basale cellen zijn een soort van stamcellen: ze spelen een belangrijke rol bij het herstel van weefsels, zoals bij een ontsteking. We weten dat in andere organen kankercellen dat herstelmechanisme misbruiken: ze gaan zich als basale cellen gedragen om de tumor sneller te doen groeien. We willen nu uitzoeken of dat ook zo is bij de agressieve vorm van pancreaskanker.”
Wat is het belang van uw ontdekking voor de patiënt?
“Als de wisselwerking tussen die zeldzame basale cellen en de kankercellen aan de oorsprong ligt van de meest voorkomende en gevaarlijkste pancreaskanker, dan kunnen we dat mechanisme ontrafelen en zo tot effectievere behandelingen komen.”
Dus er is hoop voor mensen met pancreaskanker?
“Zeker. De bal is aan het rollen gegaan, net zoals dat op een bepaald moment gebeurd is bij andere kankers. Er komen doorbraken aan op niet al te lange termijn, daar ben ik zeker van.”
Hoe belangrijk is de steun van Stichting tegen Kanker voor uw onderzoek?
“Voor ons team: zonder de steun van Stichting tegen Kanker vallen er drie onderzoekers en twee onderzoeksprojecten weg. Dan is het afgelopen. Met steun van de universiteit alleen kunnen wij geen grote onderzoeksprojecten doen. Stichting tegen Kanker is de enige organisatie die fundamenteel onderzoek zo sterk steunt, en die steun is onmisbaar.”
Luister ook naar de video waarin Prof. dr. Ilse Rooman spreekt over haar onderzoeksproject.
