Immuuntherapie effectiever maken voor alle kankers
Professor Ilaria Elia werkt aan de KU Leuven. Het lab dat ze leidt maakt deel uit van de afdeling Cellulaire en Moleculaire Geneeskunde. Haar onderzoek, dat door Stichting tegen Kanker wordt gesteund, is een mooi voorbeeld van fundamenteel onderzoek waarbij de onderzoekers proberen om de mechanismen die tot kanker leiden, te begrijpen.
Bent u al lang actief in het kankeronderzoek?
Dat begint twaalf jaar geleden, met mijn doctoraat, met als focus het ontrafelen van de metabole veranderingen in borstkankermetastasen. Ik ben vanaf het begin van mijn doctoraat gefascineerd door kankeronderzoek en door de metabole veranderingen die tumoren gebruiken om zich aan te passen en te overleven. Tijdens dit onderzoek raakte ik steeds meer geïnteresseerd in de interactie tussen kankercellen en het immuunsysteem.
Om mijn kennis van immuuntherapie uit te breiden, deed ik vervolgens een postdoctoraal fellowship aan de Harvard Medical School in Boston, waar ik me voornamelijk concentreerde op melanomen.
Vier jaar geleden richtte ik mijn eigen lab op aan de KU Leuven, waar ik mijn expertise in kankermetabolisme en immuuntherapie combineer. Mijn onderzoek is gedreven door de ambitie om immuuntherapie effectiever te maken, vooral voor patiënten met uitgezaaide kanker. Door te bestuderen hoe kankercellen hun omgeving manipuleren om immuuncellen te verzwakken, willen we strategieën ontwikkelen die het natuurlijke vermogen van het lichaam om kanker te bestrijden versterken en zo de overlevingskansen van patiënten verbeteren.
Staat er een kankertype centraal in uw onderzoek?
Ons onderzoek richt zich voornamelijk op melanomen, een ernstige vorm van huidkanker die ontstaat uit de cellen die verantwoordelijk zijn voor de pigmentatie van de huid, namelijk de melanocyten. In België worden jaarlijks ongeveer 4.000 nieuwe gevallen van melanoom gediagnosticeerd, waarmee het de vierde meest voorkomende kanker bij vrouwen en de zesde bij mannen is. In de afgelopen 20 jaar is het aantal melanoomgevallen aanzienlijk toegenomen.
De overlevingskans vijf jaar na diagnose voor melanoompatiënten in België ligt boven de 90%, dankzij vroege opsporing en vooruitgang in behandelingen zoals immuuntherapie. Dit betekent dat het immuunsysteem normaal gezien in staat is om de kanker te vernietigen. Toch wordt de behandeling veel moeilijker zodra de kanker uitzaait. In deze metastases lijkt het alsof het immuunsysteem wordt uitgeschakeld. Dit maakt van melanoom een belangrijk model om te bestuderen hoe tumoren het immuunsysteem ontwijken en hoe we dit proces kunnen tegengaan.
Wat onderzoekt u concreet in het project gefinancierd door Stichting tegen Kanker?
Mijn laboratorium onderzoekt hoe kankercellen en immuuncellen met elkaar interageren via metabolisme. Net zoals ons lichaam voedsel en energie nodig heeft om te functioneren, hebben zowel kankercellen als immuuncellen specifieke voedingsstoffen nodig om te groeien en te overleven. Binnen een tumor concurreren deze cellen voor dezelfde hulpbronnen, en deze competitie kan invloed hebben op hoe goed het immuunsysteem in staat is om op kanker te reageren. Kankercellen veranderen vaak hun metabolisme om meer voedingsstoffen op te nemen zodat ze snel kunnen groeien. Dit kan echter de immuuncellen verzwakken waardoor het voor het lichaam moeilijker wordt om de kanker te bestrijden.
Ons onderzoek richt zich op het begrijpen van deze metabole interacties, zodat we manieren kunnen vinden om het vermogen van het immuunsysteem om kanker aan te vallen, te versterken en behandelingen te verbeteren.
Heeft uw onderzoek al resultaten opgeleverd?
Ja, ons onderzoek heeft al veelbelovende resultaten opgeleverd. We hebben ontdekt dat het blokkeren van de aanmaak van het aminozuur proline de functie van immuuncellen verbetert en de verspreiding van kanker naar de longen en lever vermindert in cel- en muismodellen. Dit suggereert dat proline tumoren helpt om aan het immuunsysteem te ontsnappen en dat het remmen van de productie ervan de behandeling van kanker kan verbeteren.
Hoewel deze eerste resultaten veelbelovend zijn, is verder onderzoek nodig om precies te begrijpen hoe proline de interactie tussen kankercellen en immuuncellen beïnvloedt. We willen bevestigen of het blokkeren van de prolinesynthese de effectiviteit van immunotherapie in patiëntstalen verbetert.
Als we kunnen aantonen dat het aanpakken van het prolinemetabolisme het immuunsysteem versterkt in de strijd tegen kanker, kan dit de weg openen naar nieuwe behandelstrategieën. Door deze aanpak te combineren met bestaande immuuntherapieën, kunnen we ze effectiever maken, vooral voor patiënten met uitgezaaide kanker die momenteel beperkte behandelingsopties hebben.
Ons doel is om deze onderzoeksresultaten van het laboratorium naar klinische toepassingen te brengen en zo nieuwe hoop te bieden op betere kankerbehandelingen.
Wat is het belang van uw onderzoek in de strijd tegen kanker in het algemeen?
Hoewel kankerbehandelingen de afgelopen jaren sterk zijn geëvolueerd, blijft uitgezaaide kanker een grote uitdaging. Immuuntherapie heeft kankerzorg getransformeerd, maar veel patiënten reageren er nog steeds niet goed op. Door te begrijpen hoe tumoren immuunreacties onderdrukken kunnen we strategieën ontwikkelen om deze effecten tegen te gaan en zo de overlevingskansen te verbeteren.
Ons onderzoek richt zich op het versterken van het immuunsysteem om kanker beter te bestrijden, met als potentieel voordeel een effectievere immuuntherapie, niet alleen voor melanoom, maar ook voor andere kankers.
Hoe belangrijk is de steun van Stichting tegen Kanker voor uw onderzoek?
Het ondersteunen van kankeronderzoek is een van de krachtigste manieren om de ziekte te bestrijden. Hoewel behandelingen zijn verbeterd, blijven agressieve en uitgezaaide kankers een grote uitdaging. Onderzoek is essentieel voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën, het verbeteren van vroege opsporing en het verhogen van de overlevingskansen.
Elke doorbraak in kankeronderzoek brengt ons dichter bij effectievere behandelingen en betere patiëntenzorg. Veel van de levensreddende therapieën van vandaag, zoals immuuntherapie, zijn mogelijk gemaakt door eerder onderzoek. Maar verdere vooruitgang is alleen mogelijk met voortdurende financiering en steun.
De steun van de Stichting tegen Kanker is van cruciaal belang voor ons onderzoek. Dankzij hun financiering kunnen we innovatieve projecten ontwikkelen die anders niet mogelijk zouden zijn. Door de steun van Stichting tegen Kanker hebben we in muismodellen inderdaad kunnen aantonen dat metabole interventies het immuunsysteem kunnen versterken in hun anti-kanker activiteit. Zo kunnen we aanzienlijke vooruitgangen boeken in het verbeteren van kankerbehandelingen, zoals immuuntherapie, en bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën die de overlevingskansen van patiënten vergroten. De steun van Stichting tegen Kanker bevordert dus niet alleen wetenschappelijke vooruitgang, maar heeft ook een directe impact op het leven van mensen met kanker.
